کد مطلب:51929 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:8

گنجینه پرسمان » متفرقه

آيا مي توان زماني را تصور كرد كه عالم و آدم نباشد؟

الف ) نمي توان زماني را تصور كرد كه خداوندمتعال در آن زمان خلقي نداشته باشد؛ يعني ، هر زماني را كه تصور بكنيم ،خداوند در آن زمان مخلوقي داشته است ؛ زيرا خداوند متعال دايم الفيض است و هميشه بايد فيض داشته باشد .پس نمي توان زماني را فرض كرد كه خداوند بوده ؛ ولي فيضي نداشته است . صدرالمتالهين در اسفار مي فرمايد : ( ( فالفيض من عندالله باق دايم والعالم متبدل زايل في كل حين و انما بقاوه بتوارد الامثال... ؛ فيض از طرف خداوند متعال دايمي و باقي است ) ) ، ( اسفاراربعه ، صدرالمتالمين ، ج 7، ص 328 ) . در شرح نهايه الحكمه در ذيل اين جمله اسفار آمده است : ( ( والحاصل انه سلم ان مقتضي وجوب الوجود من جميع الجهات و دوام فيضه سبحانه عدم تناهي سلسله الحوادث من حيث البدا ) ) ، ( شرح نهايه الحكمه ، مصباح يزدي ، ج 2، ص 404 ) . خلاصه اين كه ملاصدرا قبول كرده كه مقتضاي واجب الوجود بودن خداوند از جميع جهات و دايم الفيض بودن او، اين است كه سلسله حوادث از حيث ابتدا متناهي نباشد ) ) ؛ يعني ، نمي توانيم زماني را تصور كنيم خداوند در آن زمان خلقي نداشته است . پس فيض و خلق الهي ، در آن زمان هم بوده است و سلسله حوادث از نظر زماني بي آغاز است ؛ يعني ، مسبوق به عدم در زمان نيست. جابر بن يزيد گويد : از امام باقر ( ع ) درباره معناي آيه ( ( افعيينا بالخلق الاول بل هم في لبس من خلق جديد ) ) ، ( ق ، آيه 15 ) پرسيدم . آن حضرت فرمود : ( ( ياجابر تاويل ذلك ان الله عزوجل اذا افني هذا الخلق و هذا العالم و سكن اهل الجنه الجنه و اهل النار النار جدد الله عالما غيرهذا العالم و جدد خلقا من غير فحوله ولا اناث يعبدونه و يوحدونه ؛ اي جابر! تاويل آيه اين است كه خداي عزوجل چون آفريدگان و اين جهان را فاني نمود و بهشتيان را دربهشت و دوزخيان را در دوزيخ جاي داد؛ جهاني از تو مي آفريند كه غير اين عالم است و خلقي را بدون پدر و مادر مي آفريند كه او را عبادت كنند و موحدباشند ) ) . بعد مي فرمايد : ( ( لعلك تري ان الله انما خلق هذا العالم الواحد وتري ان الله لم يخلق بشرا غيركم . بلي والله لقد خلق الله الف الف عالم و الف والف آدم انت في آخر تلك العوالم و اوليك الادميين ؛ شايد تو مي پنداري خداوند فقط همين يك جهان را آفريده است ؟ و معتقدي كه خداي عزوجل به جز شما بشري را نيافريده است ؟ به خدا قسم ! همانا خداي - تبارك وتعالي - هزار هزار ( يك ميليون ) عالم و هزار هزار آدم آفريده است و تو در آخرآن جهان ها و آن آدميان مي باشي ) ) ، ( التوحيد، صدوق ، ص 277 - الميزان ،علامه طباطبايي ، ج 18، ص 356 ) ب ) درباره اين كه چرا خداوند زمين رادفعي ( كن فيكون ) نيافريد؛ گفتني است كه دو نوع موجود هست : 1-موجودات مجرد، 2- موجودات مادي ( به تعبير قرآني ( ( عالم امر ) ) و ( ( عالم خلق ) ) ) . خداوند متعال موجودات مجرد يا عالم امر را، يك دفعه ايجادمي كند .قرآن مي فرمايد : ( ( انما امره اذا اراد شييا ان يقول له كن فيكون ؛ فرمان نافذ خداوند [ در عالم ] چون اراده خلقت چيزي را كند به محض اين كه گويدموجود باش ، بلافاصله موجود خواهد شد ) ) ، ( يسين ، آيه 82 ) و نيز مي فرمايد : ( ( ما امرنا الا واحده كلمح بالبصر؛ فرمان ما يك امر بيش نيست ، همچون يك چشم بر هم زدن ) ) ، ( قمر، آيه 50 ) اين آيات و امثال آنها، ناظر به ايجاد عالم امراست كه چون مجرد هستند و علت آنها دفعي پيدا مي شود؛ لذا ايجادشان هم دفعي است . اما عالم خلق يا موجودات مادي و آثار آنها، به طور تدريجي متكون مي شوند .خداوند فرموده است : ( ( انا خلقنا الا نسان من نطفه امشاج نبتليه ) ) ، ( دهر، آيه 2 ) و نيز فرمود : ( ( ان ربكم الله الذي خلق السماوات والارض في سته ايام ... ) ) ، ( اعراف ، آيه 54 ) . اين آيات دلالت مي كند كه : همه موجودات جسماني و آثار آنها به تدريج متكون مي شوند؛ زيرا جهان ، جهان علت و معلول و سبب و مسبب است تا علت چيزي پيدا نشود، موجودنمي شود و علت مادي ، به صورت تدريجي پيدا مي شود .پس معلول آن هم به طور تدريجي ايجاد مي گردد .براي آگاهي بيشتر رجوع كنيد به : 1- انسان از آغاز تاانجام ، علامه طباطبايي ، ص 12 2- معارف قرآن ، مصباح يزدي ;